คุณจะรู้ได้อย่างไรว่า คุณกำลังใช้ชีวิตได้อย่าง “ ถูกต้อง “ อยู่หรือเปล่า ?

กรอบสังคมที่ตัดสินความผิดถูก

             หากได้ลองสังเกตกันดี ๆ ความ “ ผิดถูก “ ของแต่ละคน ส่วนใหญ่จะมาจากค่านิยม และสภาพแวดล้อมในสังคมที่เติบโตมา ตัวอย่างเช่น เด็กบางคนโตมาในบ้านที่คุณพ่อคุณแม่ทำงานเวลากลางวัน เข้างานตอนเช้า เลิกงานตอนเย็น สภาพสังคมที่พวกเขาเจอก็คือ ผู้ใหญ่ใช้ชีวิตเวลากลางวัน ตื่นเช้า นอนค่ำ นี่เป็นเรื่อง “ ปกติ “ ที่พวกเขาพบเจอ แต่ก็ยังมีเด็กบางคนที่โตมาในบ้านที่คุณพ่อคุณแม่ทำงานกับชาวต่างชาติ ทำงานกับคนที่อยู่คนละ Time zone กัน ทำให้พวกเขาเห็นว่าผู้ใหญ่นอนแทบจะเช้ามืด ตื่นบ่ายเกือบจะเย็น เป็นเรื่อง “ ปกติ “ ของพวกเขา และด้วยความ “ ปกติ “ ที่แตกต่างกันของสองครอบครัวนี้ เมื่อเด็กทั้งสองคนคุยกัน ทั้งคู่ย่อมตกใจกับเรื่องทีเกิดขึ้นกับอีกฝั่งแน่นอน คนแรกบอกว่า ปิดเทอมตื่นสายไม่ได้ จะโดนว่าเอา คนที่สองที่แทบจะไม่โดนว่าเลย เพราะคุณพ่อคุณแม่ก็นอนไม่ได้เป็นเวลาเหมือนกันก็อาจจะงง ๆ ว่า แค่ตื่นไม่เป็นเวลาทำไมถึงเป็นเรื่องใหญ่ นั่นเป็นเพราะว่าสภาพแวดล้อมที่เติบโตมาแตกต่างกัน

             ซึ่งเมื่อมีการอยู่ร่วมกันของมนุษย์หลายคน นั่นหมายความว่ามีความแตกต่างหลายรูปแบบมาอยู่ร่วมกัน และถ้าหากว่าปล่อยให้ทุกคนทำตามใจตัวเอง 100% ปัญหาจะเกิดขึ้นแน่นอน จึงทำให้เกิดการวางกรอบและกฏเกณฑ์ในสังคมขึ้นมา เพื่อให้สามารถอยู่ร่วมกันได้ โดยที่ไม่สร้างปัญหาเบียดเบียนกัน และแน่นอนว่า กรอบสังคมที่แตกต่างกัน ย่อมมีกฏเกณฑ์ที่แตกต่างกัน ยกตัวเองกีฬา ฟุตบอล และบาสเก็ตบอล ทั้งสองชนิดเป็นกีฬาที่มีอุปกรณ์หลักคือลูกบอล และมีเงื่อนไขในการชนะคือการ  “ทำแต้ม” ในจุดที่กำหนดเอาไว้ทั้งคู่ แต่กฏในการเล่นกลับแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ฟุตบอลออกกฏว่าห้ามให้มือโดนบอล ถ้าหากว่าไม่ใช่ผู้รักษาประตู ให้ใช้เท้าเล่นเป็นหลัก ศีรษะหรืออกสามารถใช้ได้ แต่ในทางกลับกัน บาสเก็ตบอล มีกฏว่าห้ามให้เท้าเล่น ให้ใช้มือเป็นหลัก

ลองคิดดูว่า ถ้าหากคุณเป็นนักกีฬาบาสเก็ตบอล แต่อยากจะใช้เท้าเล่น แล้วคุณไปโวยวายกับสมาคมบาสโลกว่าทำไมคุณถึงใช้เท้าเล่นไม่ได้ ก็คงจะไม่ใช่เรื่องที่เหมาะสมสักเท่าไหร่นัก เพราะกรอบและกฏเกณฑ์ของสังคมในกีฬาประเภทนี้ได้กำหนดเอาไว้แล้วว่า การใช้เท้าเล่นเป็นเรื่อง “ผิด” คุณที่อยู่ในสังคมนั้นก็ควรที่จะเคารพและทำตามกฏที่วางเอาไว้ เพราะถ้าคุณทำตามกฏที่วางไว้ไม่ได้ คุณก็จะไม่สามารถอยู่ร่วมกันผู้อื่นในสังคมนั้น ๆ ได้ 

             กรอบของสังคมก็ไม่ได้มีเพียงแค่กฏเกณฑ์ที่ตั้งขึ้นเป็นลายลักษณ์อักษรเพียงอย่างเดียว กรอบของสังคมยังมีเรื่องของค่านิยมที่แตกต่างกันออกไป ลองสังเกตธรรมเนียมการทักทายในแต่ละประเทศกัน ในไทยเราจะใช้การยกมือไหว้สวัสดีกัน การทักทายแบบอเมริกันจะใช้การจับมือกันด้วยมือขวา หรือสวมกอดกัน และการทักทายกันของชาวฝรั่งเศสคือการ Bise (Faire la bise) หรือการนำแก้มไปชนกันแล้วทำเสียงจุ๊บเล็กน้อยเป็นสัญญาณ ลองพิจารณาดูว่า ถ้าหากเราเอาวัฒนธรรมการทักทายของชาวฝรั่งเศสมาใช้ในบ้านเรา จะต้องดูเป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสมไม่ดีงามในสายตาของคนหมู่มากอย่างแน่นอน ทั้ง ๆ ที่ถ้าหากคุณมองเห็นชาวฝรั่งเศสทักทายกันในประเทศของพวกเขาก็ดูจะเป็นเรื่องปกติที่ผู้คนไม่ได้สนใจอะไรกันขนาดนั้น และในขณะเดียวกัน ถ้าหากว่าคุณไปทักทายชาวฝรั่งเศสด้วยการสวมกอด พวกเขาอาจจะตกใจและผลักคุณออกมาเลยก็ได้ เพราะสำหรับชาวฝรั่งเศส การกอดจะเกิดขึ้นแค่กับคนในครอบครัว และคู่รักเท่านั้น ในขณะที่ในไทยเราอาจจะเห็นเพื่อนกัน หรือคนสนิทกอดกันได้แบบที่ไม่ได้ดูเป็นเรื่องใหญ่เท่ากับการ Bise กัน และเช่นเดียวกัน ชาวตะวันตกอาจจะงง ๆ กับการทักทายของเราว่า การทักทายของพวกยูนี่ มันไม่แตะเนื้อต้องตัวกันเลยหรอ พวกยูรังเกียจกันรึเปล่า ?

จะเห็นได้ว่า การทักทาย ไม่ได้ถูกเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรเอาไว้ในระเบียบข้อบังคับว่า ประเทศนี้ จะต้องใช้การทักทายแบบนี้เท่านั้น แต่การทักทายก็ถือว่าเป็นการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้คนอย่างหนึ่ง ซึ่งการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้คนในแต่ละประเทศก็แตกต่างกันไป เหมือนกับที่ฝรั่งเศสโอเคกับการ Bise หรือหอมแก้ม แต่ไม่โอเคกับการกอด ส่วนคนไทยก็อาจจะปรับตัวได้กับการทักทายด้วยการกอดแบบอเมริกัน แต่หลายคนอาจจะทำใจลำบากที่จะทักทายแบบฝรั่งเศส หรือบางคนก็อาจจะอยากทักทายแบบฝรั่งเศสกับคนที่เราชอบก็ได้ แต่ความเสี่ยงที่คุณจะต้องแบกรับไว้เมื่อตัดสินใจทักทายแบบนั้นกับคนที่คุณชอบก็อาจจะสูงไปสักหน่อย

             ทั้งหมดทั้งมวลที่พูดมา ความหมายสั้น ๆ ที่อยากจะชี้ให้เห็นก็คือ ทั้งโลก ไม่มีอะไรถูก ไม่มีอะไรผิด มีเพียงแค่การกระทำ และผลลัพธ์ที่ตามมาจากการกระทำเท่านั้น ซึ่งผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นก็ขึ้นอยู่กับว่า คุณพาตัวเองไปอยู่ในสังคมที่มีกรอบและกฏเกณฑ์แบบไหน คุณเอาตัวเองไปอยู่ฝรั่งเศส คุณทักทายกันด้วยการหอมแก้ม คุณจะได้สัมพันธไมตรีที่ดีกลับมา แต่ถ้าคุณมาหอมแก้มทักทายที่ไทย คุณอาจจะโดนแจ้งความข้อหาลวนลามทางเพศก็ได้ เพราะฉะนั้น “ การใช้ชีวิตที่ถูกต้อง “ คือการทำในสิ่งที่คุณมีความสุข ทำเรื่องที่คุณอยากจะทำ เดินในทางที่คุณอยากจะเดินอย่างมีสติ โดยที่คงไว้ซึ่งความเคารพในกรอบสังคม และไม่เบียดเบียนคนอื่น ไม่สร้างความเดือดร้อนให้คนอื่น เท่านั้นก็เพียงพอแล้ว