1. ความรู้ (Knowledge)

อย่างที่ทราบกันดีว่า “การพัฒนาตัวเอง” เป็นหัวข้อที่กว้าง หลากหลาย และถึงแม้ว่าจะเป็นหัวข้อเดียวกัน วิธีการพัฒนาตัวเองของแต่ละคนในหัวข้อนั้นๆย่อมต่างกันออกไป สำหรับผู้ที่ต้องการจะประกอบอาชีพที่ส่งเสริมการพัฒนาตัวเอง หากต้องการจะถ่ายทอดความรู้เพื่อส่งเสริมการพัฒนาตัวเองในหัวข้อต่างๆ หมายความว่าคนที่ประกอบอาชีพเหล่านี้จะต้องมีความรู้เฉพาะทางในแต่ละด้าน เช่น Mentor ที่เป็นผู้มีประกสบการณ์ในด้านการร้องเพลง การแสดง มาถ่ายทอดสิ่งที่ตนเองเคยทำให้นักแสดงฝึกหัดหน้าใหม่ , Trainer ที่จัดสัมนาการสอนเกี่ยวกับการลงทุน หรือ Consultant ด้านการจัดการที่คอยชี้ปัญหาในองค์กรและบอกวิธีแก้ไขอย่างเป็นระบบ

ถึงแม้ว่าโค้ชดูจะเป็นอาชีพที่อาจจะไม่จำเป็นจะต้องมีความรู้เฉพาะทางก็ได้ เพราะทักษะการโค้ชสามารถกับใครก็ได้ เพื่ออะไรก็ได้ ไม่ว่าคนที่ถูกโค้ช (Coachee) จะเป็นคนที่ประสบความสำเร็จมากกว่า หรือจะประกอบอาชีพที่หลายๆคนไม่เคยเห็นมาก่อน แต่อาชีพโค้ชก็จำเป็นจะต้องมีความรู้ที่ถูกต้องเช่นกัน

โค้ชคืออะไร?

             คำถามนี้น่าจะเป็นคำถามที่ไม่น่าถามสักเท่าไหร่ ในเมื่อประกอบอาชีพนี้แล้วก็ต้องทราบกันดีอยู่แล้วว่าเราต้องทำอะไรบ้าง แต่สิ่งที่เห็นกันได้ทั่วไปคือ คนที่เรียกตัวเองว่า “โค้ช” หลายๆคนไม่ได้ใช้ทักษะการโค้ชที่ถูกต้องด้วยซ้ำ คนที่เรียกตัวเองว่าโค้ชหลายคนยังคงให้คำแนะนำ และสอนลูกค้าหลายๆคนอยู่ “ถ้าคุณจะสำเร็จ คุณต้องทำแบบนี้” “คุณทำตามที่ผมบอกและคุณจะประสบความสำเร็จ” และการแนะนำในลักษณะนี้ ไม่ใช่โค้ช

             โค้ชไม่ใช่การสอน ไม่แนะนำหากไม่ได่รับอนุญาต แต่จะตั้งคำถามเท่านั้น อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า แต่ละอาชีพที่ส่งเสริมการพัฒนาตัวเองมีบริบทในการส่งเสริมแตกต่างๆกันออกไป หน้าที่ของโค้ช คือการตั้งคำถาม เท่านั้น และคำตอบทุกอย่างจะมาจาก Coachee เท่านั้น เพราะบริบทของโค้ชคือ ตั้งคำถาม ฟังคำตอบ และสะท้อนสิ่งที่ Coachee พูดกลับไป เพราะโค้ช เชื่อว่าทุกคนมีศักยภาพมากพอที่จะประสบความสำเร็จ ด้วยทรัพยากรที่ตัวเองมีได้ ดังนั้นความรู้ในการตั้งคำถาม จึงเป็นหนึ่งในความรู้ที่อาชีพโค้ชควรจะมี   

– ชีวิตของคุณต้องการอะไร ?

– คุณต้องการมากขนาดไหน ?

– มีอะไรต้องการมากกว่าสิ่งนี้ไหม ?

– ถ้างั้นวันนี้เรามาคุยกันเรื่องที่คุณต้องการนี้ดีไหมครับ ?

– ช่วยบอกผมหน่อย ว่าทำไมคุณถึงอยากได้ผลลัพธ์นี้ ?

– ถ้าได้ผลลัพธ์นี้แล้ว มันให้อะไรกับคุณครับ ?

– ปัจจุบัน คุณอยู่ตรงไหน ?

– ปลายทางที่อยากได้คืออะไร ?

– อยากให้เป้าหมายนั้นเกิดขึ้นเมื่อไหร่ ?

– ตอนนี้อะไรที่ขวางอยู่ระหว่างคุณและเป้าหมายของคุณบ้าง อะไรที่หยุดคุณเอาไว้อยู่ ทำไมมันถึงชะลอคุณลงได้ ?

– มีอย่างอื่นอีกไหมที่กำลังหยุดไม่ได้คุณเดินหน้าต่อ ?

– มีโอกาสอะไรบ้างที่ทำให้คุณสามารถพัฒนาตัวเองต่อได้ มีอย่างอื่นอีกไหม มีใครที่พอจะช่วยคุณได้ไหม ?

– มีทรัพยากรไหนบ้าง ที่คุณมีอยู่ แต่คุณยังไม่ได้ใช้มัน ?

– นอกจากทั้งหมดที่ตอบมาแล้ว มีอะไรอีกบ้างที่สามารถนำมาใช้เพื่อไปถึงผลลัพธ์นี้ได้เร็วขึ้น ?

– เมื่อเช้าใจทั้งหมดนี้แล้ว คุณอยากจะลงมือทำอะไรบ้าง? เริ่มเมื่อไหร่ วันไหน กี่โมง ถ้าเรียบร้อยแล้ว อัพเดตผมด้วย ?

– คุณได้เรียนรู้อะไรบ้าง ?

             นี่คือชุดคำถามที่ใช้ในการโค้ชทั้งหมด จะเห็นได้ว่าทุกคำถาม เป็นคำถามปลายเปิดทั้งสิ้น ดังนั้นการใช้คำถามจะไม่ใช่การตั้งคำถามเพื่อชักจูง หรือการตั้งคำถามเพื่อหวังคำตอบบางอย่างจาก Coachee เพราะคำตอบที่ถูกต้องที่สุดของคนหนึ่งคน ย่อมจะต้องมาจากตัวเองเท่านั้น

             และในเมื่อโค้ชตั้งใจตั้งคำถาม ย่อมต้องมีการฟังในระดับลึกที่ปราศจากการตัดสิน และความเห็นส่วนตัวของโค้ช ไม่เช่นนั้นคำถามปลายเปิดที่เปิดโอกาสให้ Coachee หาคำตอบที่อยู่ในตัวเองออกมาจะไม่มีผลเลย หากโค้ชเอาความเชื่อของตัวเองใส่ลงไปในคำตอบ และพยายามชักจูง Coachee ไปในทางที่ตัวโค้ชเชื่อว่าถูกต้อง

             การตั้งคำถามที่ดี การฟังที่ลึกและไม่ตัดสิน จะเกิดขึ้นไม่ได้เลย หากว่ามี Mindset ไม่ถูกต้อง ถ้าคุณมาเป็นโค้ชเพราะคิดว่า “ฉันเก่ง” “คำตอบของฉันดีที่สุด” “เพราะคุณคิดแบบนี้ไง คุณถึงไม่สำเร็จ” ถ้าคุณยังไม่ปล่อยความเป็นตัวเอง และคุณตัดสินคนอื่น อย่าว่าแต่โค้ชมืออาชีพเลย คุณไม่ใช่โค้ขด้วยซ้ำ เมื่อคุณมาเป็นโค้ช คุณไม่ได้มาเพื่อบอกให้โลกรู้ว่าฉันเก่ง ฉันให้คำตอบที่ทำให้คนไปถึงเป้าหมายได้ แต่คุณมาเพื่อบอกให้ Coachee รู้ว่า “คุณเก่ง” และทรัพยากรที่คุณมีทั้งหมดมันสามารถทำให้คุณประสบความสำเร็จในเป้าหมายที่คุณตั้งไว้ได้ 

ตัวอย่าง Core Competency หรือส่วนประกอบสำคัญของการเป็นโค้ชที่คุณควรจะต้องเข้าใจคือ

คุณแต่งตัวเหมาะสมไหม

คุณชัดเจนกับกฎกติกาที่วางไว้และถ่ายทอดให้ Coachee รับรู้อย่างครบถ้วนหรือไม่

คุณมีใบสัญญาระหว่างคุณกับ Coachee ไหม

คุณกำลังชักจูง Coachee ของคุณหรือไม่

คำถามที่คุณใช้ ถูกต้องตามจรรยาบรรณของโค้ขไหม

             หากต้องการจะเป็นโค้ชมืออาชีพ ความรู้และความเข้าใจที่ลึกซึ้งกับสิ่งต่างๆเหล่านี้ จึงเป็นเรื่องที่ขาดไปไม่ได้ คุณจะเป็นมืออาชีพไม่ได้ หากคุณยังไม่เข้าใจว่าคำถามของคุณ จะมีผลกับ Coachee อย่างไร ถ้าการฟังของคุณ ยังมีความคิดและความเชื่อของคุณปะปนอยู่เต็มไปหมด คุณก็จะไม่สามารถสะท้อนออกมาได้ และเงื่อนไขต่างๆที่คุณตั้งขึ้นกับ Coachee มันเกิดขึ้นเพราะอะไร ดังนั้นสิ่งสำคัญคือคุณควรหาข้อมูลให้แน่น และทำความเข้าใจก่อนให้ลึกซึ้ง